Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі

Вацлаў Ластоўскі - адзін з найярчэйшых прадстаўнікоў таго пакалення, якому давялося дабівацца права Беларусі заняць «свой пачэсны пасад між народамі». Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі, створаная Вацлавам Ластоўскім, дасюль застаецца надзвычай запатрабаванай і ніколькі не страціла сваёй актуальнасці і каштоўнасці як навуковае і прэзентанцыйнае выданне, якое болып 85 гадоў чакала свайго перавыдання.

ПЕРШАЯ ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСКАН КНІГІ I

ЯЕ СТВАРЭННЕ

Роля кнігі ў беларускім грамадстве заўжды была надзвычай высокай. I доказаў таму бя- сконцае мноства. Нездарма полацкая князёўна Прадслава, пастрыгшыся ў манашкі пад імем Еўфрасіння, прысвяціла сябе служэнню Госпаду, а служэнне тое пачалося з «пісання кніг сваімі рукамі». У той самы час у іншым кутку Беларусі - у Тураве - працаваў слынны на ўсю Русь майстар кніжнага слова Кірыла Тураўскі, чыя багатая спадчына і сёння ўражвае ўзнёсласцю па- этычнага слова. Пра значэнне кнігі ў жыцці беларускага народа сведчыць і той факт, што першая ўсходнеславянская кніга была выдадзена менавіта беларусам - знакамітым палачанінам Фран- лыскам Скарынам. I не было на той час болып плённага друкара ва Усходняй Еўропе. Традыцыі Скарыны былі працягнуты наступнікамі: на беларускіх землях у другой палове XVI стагоддзя выйшла каля трэці ўсіх кірылічных выданняў свету, а на працягу апошняга дзесяцігоддзя таго ж стагоддзя ў Беларусі выйшла болып за палову ўсіх кірылічных выданняў. У той час, калі і на Захадзе, і на Усходзе міжканфесійныя канфлікты вырашаліся шляхам войнаў і фізічнага зынішчэння праціўнікаў, у Беларусі гэта пытанне амаль цалкам перайшло ў кніжную прастору: тут паспяхова дзейнічалі праваслаўныя, каталіцкія, уніяцкія і пратэстанцкія друкарні, тут была зыдадзена болыпасць выданняў для старавераў, тут вольна пісалі свае кнігі іудзеі і мусульмане. ;іры ўсіх манастырах і храмах, у кожным маёнтку мелася ўласная бібліятэка. Асобныя з тых 'ібліятэк (як, напрыклад, бібліятэка Радзівілаў у Нясвіжы) ніколькі не саступалі буйнейшым бібліятэкам свету.

Багатая кніжная спадчына, якую пакінулі нам продкі, стала падмуркам для фарміравання нніжнай культуры сучаснай Беларусі. Таму не дзіўна, што кніга па-ранейшаму застаецца важ- нейшым феноменам айчыннай культуры. Імёны выбітных творцаў кніжнага слова складаюць зснову пантэона нацыянальных герояў, і штогод як нацыянальнае свята мы адзначаем юбілеі з дня нараджэння беларускіх пісьменнікаў. На міжнародных конкурсах беларуская кніга няз- мевна атрымлівае вельмі высокія ацэнкі спецыялістаў. Яркай з’явай сучаснага культурнага --ыіттгя Беларусі з’яўляецца правядзенне на працягу ўжо двух дзесяцігоддзяў Дзён беларускага дісьменства. Урэшце, аб’яўленне на ўзроўні кіраўніка нашай дзяржавы 2012 года Годам кнігі за- : ьгдчыла тую выключную ролю, якую займае кніга ў жыцці краіны.

Безумоўна, развіваючы сучасную кніжную культуру, мы павінны ўлічваць традыцыі, вы- дгацаваныя стагоддзямі працы нашых папярэднікаў. Гэта цудоўна разумелі дзеячы беларускага гуху пачатку XX стагоддзя, якія імкнуліся да адраджэння айчыннай культуры і аднаўлення бела- г' скай дзяржаўнасці. На іх думку, шматвяковыя традыцыі мусілі стаць гарантам кулыурнай і на- дыянальнай самабытнасці беларусаў, павінны былі засведчыць даўнасць і адметнасць айчыннай культуры, упісаць яе ў еўрапейскую і сусветную культурную прастору. Таму зусім не дзіўна, што днавіта ў гэты час была створана першая гісторыя беларускай кнігі, якая выйшла ў 1926 годзе гкасці самастойнага вялікага і добра ілюстраванага выдання.